| |||||||||||
Öğretim tasarımı, öğretim materyali ve öğrenme etkinliklerinin planlanması için öğretimin ve öğrenmenin genel ilkelerinin yorumlanması sürecidir (Kanuka, 2006).
Bir öğretim tasarımı modeli insanların nasıl öğrendiğini gösteren bir tasvirdir. Aynı zamanda öğretimi yaratan öğretim tasarımcısı için bir yönergedir.
Modeller bir sistemi ya da bir süreci kavramlaştırmamıza yardım eder. Karmaşık gerçek durumları pek çok konu alanı için uygulanabilen genel adımlara dönüştürerek basitleştirir.
Öğretim tasarımı modelleri tasarımcılara workshop, kurs, müfredat, öğretim programı ya da eğitim yaratma sırasında izlenecek adımlar sunan sistematik bir rehberdir.
Modeller öğretim problemini anlamamıza, görselleştirmemize, küçük yönetilebilir bölümlere ayırmamıza yardımcı olurlar.
Pek çok öğretim tasarımı modeli olmasına rağmen bütün öğretim tasarımı modelleri temelde aynı basamaklar üzerinden devam ederler.
Analiz, Tasarım, Geliştirme, Uygulama ve Değerlendirme.
Öğretim tasarımı modeli sınıflandırması
1- sınıfa yönelik,
2- ürüne yönelik
3- sisteme yönelik
Örneğin İlköğretim ikinci kademe Fen ve Teknoloji dersi müfredatının geliştirilmesine yönelik bir çalışma yapılacaksa “sistem yaklaşımlı” modellerden biri kullanılmalıdır.
Fen ve Teknoloji dersi için kullanılacak bir materyalin tasarımı için “ürün yaklaşımlı” modellerden biri tercih edilmeli.
Sınıf içerisinde Fen ve Teknoloji dersi Hücre Bölünmesi ve Kalıtım konusu için bir öğretim tasarımı gerçekleştirilecek ise “sınıf yaklaşımlı” modellerden biri tercih edilmelidir.
1. ADDIE Modeli
Analiysis (Analiz),
Design (Tasarım),
Development (Geliştirme),
Implementation (Uygulama),
Evaluation (Değerlendirme).
 |
| ADDIE Modeli |
---
Analiz (Analiysis): Shelton ve Saltsman (2008) analiz basamağını üçe ayırmışlardır.
1- Öğrenen Analizi: Öğrenenlerin ihtiyaçları ve öğrenme özelliklerinin ortaya çıkartılması.
2- Ders Analizi: Öğrenme hedeflerinin, ders sonunda öğrenene kazandırılması istenilen davranışların belirlenmesi.
3- Ulaştırma Ortamının Analizi: Özellikle online öğrenme ortamları için öğretimin yeni bir kavram olması sebebiyle tasarımcılara izleyecekleri bir ulaştırma yöntemi belirleme konusunda yardımcı olunması gerekir.
---
Tasarım (Design): Tasarım aşamasının başlayabilmesi için gereken girdiler, analiz aşamasında elde edilen verilerden sağlanır.
Tasarım aşaması, ders hedeflerini, ders planlamalarını, konu içeriklerini, öğretim yöntemlerini, ortamı, öğrenen alıştırmalarını, eğitim yazılımı içeriklerini ve değerlendirme kriterlerinin tam tasarımı için araştırma, planlama, tanımlama ve belirtmenin yapıldığı sistematik bir süreçtir (Castagnolo,2008).
---
Geliştirme (Development): Geliştirme aşaması tasarım aşamasında ortaya çıkartılan taslaklar üzerinden tasarımcının içerik değerlerini bir araya getirmesi ve yaratması sürecidir.
Bu aşamada storyboardlar oluşturulur, içerik yazılır ve grafikler tasarlanır (Academic, 2010).
Geliştirme aşaması boyunca bütün sesler, videolar, eğitim yazılımı materyalleri toplanır, hazırlanır, yaratılır ve test edilmeye hazır hale getirilir (Castagnolo,2008).
---
Uygulama (Implemantation): Uygulama aşamasında hazırlanan plan uygulamaya konulur.
Öğrenenlerin ve öğretmenlerin eğitimi için bir prosedür geliştirilir.
Materyaller öğrenci gruplarına ulaştırılır veya dağıtılır.
Öğrencilere ulaşmasından sonra öğrenme materyallerinin etkililiği değerlendirilir (Learning Theories, 2010).
---
Değerlendirme (Evaluation): Bu aşamada öğreticiler her öğrencinin performansını dersin hedeflerine kıyasla değerlendirirler.
Bunu yaparken nelerin iyi çalıştığını ve hangi kısımların geliştirilmesi gerektiğini belirlerler (Shelton ve Slatsman, 2008).
Bu değerlendirme hem öğretici hem de öğrenci için bir geribildirim yaratır.
Değerlendirme aşaması bir sonraki uygulama için dersin geliştirilmesini ve hataların düzeltilmesini sağlar.
---
2. Dick ve Carey Modeli
Dick ve Carey modeli öğretim tasarımının temel düzeni olan analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme aşamalarını takip eder (akt. Akbulut, 2007).
Dick-Carey modeli ilköğretim ve ortaöğretime olduğu kadar iş yaşamı ve hükümet gibi çok çeşitli konu alanlarına da uygulanabilecek bir yapıdadır (Sortrakul ve Denphaisarn, 2009).
Dick-Carey Modeli’nin hem bu kadar çeşitli alanlara uygulanabilir olması hem de sahip olduğu on basamaklı yapıyla detaylı ve kapsamlı bir şekilde modeli açıklaması onu her uzmanlık düzeyinden tasarımcı için kullanılabilir hale getirmiştir.
Dick-Carey Modeli detaylı ve kapsamlı bir süreci açıklamasına rağmen ortalama tasarım süreci için çok katı ve hantal olmakla eleştirilmiştir (Clark, 2004).
Genel olarak bakıldığında Dick-Carey Modeli sistem yaklaşımlı bir öğretim tasarımı modelidir.
Dick ve Carey Modeli’nin Basamakları
| ||
1. Öğretim Hedeflerinin Belirlenmesi: Öğretimin sonunda öğrencide oluşması beklenen davranışlar tanımlanır.
2. Öğretimsel Analiz: Öğrenenlerin hedefi gerçekleştirirken yapacaklarının adım adım planlanması; hangi bilgi ve becerilerin gerekli olduğunun belirlenmesi.
3. Öğrenenlerin ve ortamın analizi: Öğrenenlerin şimdiki becerileri, tercihleri ve tutumlarının yanında öğretim sürecinin karakteristiğinin de belirlenmesi; giriş davranışları, alan hakkında önceki öğrenmeler, konu hakkındaki tutum, potansiyel ulaştırma sistemleri, akademik motivasyon ve kurum hakkındaki tutumu kapsayan hedef kitle hakkında yararlı bilgi.
4. Performans Hedeflerinin Yazılması: Öğrenilen beceri durumları, koşullar ve kriterler ile kişinin neler yapabileceği belirlenir.
5. Değerlendirme Araçlarını Geliştirme: Performans hedefleri göz önüne alınarak kriter referanslı bir değerlendirme geliştirilir.
6. Öğretim Stratejisi Geliştirme: Öğretim öncesi etkinlikler (motivasyon, hedefler ve giriş davranışları), bilginin sunumu (öğretimsel sıra, bilgi, örnekler), öğrenen katılımı (uygulama, geri bildirim), test (ön test, son test), takip eden etkinlikler (iyileştirme, zenginleştirme, anımsama ve transfer) için strateji geliştirme.
7. Öğretim Materyali Seçme ve Geliştirme: Öğretimi üretmek için öğretim stratejilerini kullanma.
8. Biçimlendirici Değerlendirmenin Tasarımı: Öğretimin nasıl geliştirileceğini belirlemek için bilgi toplanması.
9. Öğretimin Gözden Geçirilmesi: Biçimlendirici değerlendirmeden elde edilen verileri kullanarak öğretim analizi, öğrenen ve ortam analizlerinin geçerliliğini gözden geçirmek.
----
| ||||
| 3. Morrison, Ross ve Kemp Modeli
Morrison, Ross ve Kemp (2001), öğretim tasarımının amacını öğretimi daha etkili ve daha verimli hale getirmek ve kolaylaştırmak olarak tanımlamışlardır. Ayrıca öğretim tasarımcılarının insanın performansını geliştirerek öğretim problemini çözmek üzerine odaklanmalarının gerekliliğini belirtmişlerdir.
| |||
Morrison, Ross ve Kemp modeli çevredeki bütün etkenleri dikkate alan öğretim tasarımına bütünsel bir yaklaşımı tanımlamaktadır. Bu model sürekli bir gözden geçirmeyi ve tekrarlı bir süreci gerekli görmektedir.
Morrison, Ross ve Kemp modeli sınıf yaklaşımlı bir öğretim tasarımı modelidir.
| Öğretim tasarımında ilk olarak problem tanımlanarak işe başlanır ancak hiçbir zaman öğretimin problemi çözmek için tek yol olduğu düşünülmemelidir. | Eğer problem öğretim tasarımı ile çözülebilecekse o zaman tasarım süreci başlayabilir. (Morrison, Ross ve Kemp, 2001) | |||
| ||||||
| 1. Öğretim Problemleri (Instructional Problems): Öğretim programı tasarlamak için hedefleri belirtmek ve öğretim problemlerini tanımlamak. 2. Öğrenen Özellikleri (Learner Characteristics): Planlama sırasında dikkate alınması gereken öğrenen özellikleri gözden geçirilir. 3. İş Analizi (Task Analysis): Amaçlarla ve hedeflerle ilgili görev bileşenlerini analiz etmek ve konu içeriğini tanımlamak. 4. Öğretimsel Hedefler (Instructional Objectives): Öğrenen için öğretimsel hedeflerin saptanması. 5. İçerik Sıralama (Content Sequencing): Mantıksal öğrenme için her öğretim biriminin içeriğinin sıralanması. 6. Öğretim Stratejileri (Instructional Strategies): Her öğrenenin hedeflere ulaşabilmesi için öğretim stratejilerinin tasarlanması. 7. Mesaj Tasarımı (Designing the Message): Öğretimsel mesajın planlanması ve ulaştırılması. 8. Öğretimin Geliştirilmesi (Development of Instruction): Öğretimi destekleyici kaynakların ve öğrenme etkinliklerinin seçilmesi. 29
9. Değerlendirme Araçları (Evaluation Instruments): Hedefleri değerlendirmek için değerlendirme araçlarının geliştirilmesi.
|
Morrison, Ross ve Kemp Modelinin Basamakları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder